TunglferðirnarNú er
farið að fyrnast yfir ferðir manna til tunglsins í Apolló geimáætlun
Bandaríkjamanna á árunum 1968 til 1972. Fæstir muna lengur hve margar
ferðirnar voru eða hverjir tóku þátt í þeim. Í töflunni hér fyrir neðan
er yfirlit yfir þessar ferðir sem voru níu talsins.
Satúrnus eldflaugin sem notuð var við tunglferðirnar var 111 m löng (um 60 mannhæðir) þegar
geimfarið á oddinum er meðreiknað. Hún gat
borið 130 tonn á braut um jörðu og 50 tonn til tunglsins. Upphafshraði í
tunglferðunum var 40 þúsund km á klukkustund. Flugtíminn til tunglsins
var 66 stundir (2,7 dagar).
Í töflunni er merkt er með
stjörnu við nöfn þeirra manna sem stigu fæti á tunglið. Þessir
menn voru alltaf tveir saman í tunglferju sem bar þá til lendingar, en þriðji maðurinn beið á meðan í stjórnfari sem
hringsólaði um tunglið, venjulega í 110 km hæð. Umferðartíminn
í þeirri hæð var réttar tvær
klukkustundir. Í þremur síðustu ferðunum höfðu geimfararnir sérhannaðan tunglbíl meðferðis.
Í júlíhefti breska tímaritins Spaceflight (2004) var fjallað um þá spurningu,
hverjir Apolló geimfara hefðu komist lengst allra manna frá jörðu. Fjarlægð tunglsins er talsvert breytileg svo að svarið liggur ekki í augum uppi.
En samkvæmt útreikningum sem birtir voru í tímaritinu eiga geimfararnir
í Apolló 13 metið. Þegar þeir voru handan tungls hinn 14. apríl
1970 náðu þeir 400 020 km fjarlægð frá yfirborði jarðar (406 400 km frá
jarðarmiðju). Eins og kunnugt er lentu
þeir félagar í hinum mestu hremmingum þegar sprenging varð í geimfarinu og máttu kallast heppnir að komast
lifandi úr þessari för.
Hér er mynd úr einni ferðinni (Apolló 16).
Geimfarinn á myndinni er Charles Duke. Á bak við hann sést tunglbíllinn. Myndin er úr safni Geimferðastofnunar Bandaríkjanna (NASA).
Meðfylgjandi tafla er að
mestu leyti byggð á upplýsingum sem fram koma í bókinni "Man on the
Moon" eftir Andrew Chaikin (1994). Um Apolló 1-7, Apolló
9 og Apolló 18-20, sjá viðauka neðan við töfluna.. Kort sem sýnir
lendingarstaðina á tunglinu er að finna á vefsíðu Stofnunar til
rannsókna á tungli og reikistjörnum (Lunar and Planetary Institute) í
Houston í Texas (http://www.lpi.usra.edu/expmoon/apollo_landings.html).
|
|
Ár |
Ferðadagar |
Heildartími |
Tími á braut um tunglið |
Lent á tungli |
Tími á tungli |
Útivist á tungli |
Geimfarar |
Apolló 8 |
1968 |
21.- 27. des. |
6,1 dagur |
0,8 dagar
10 umferðir |
(Ekki lent) |
|
|
Frank Borman, James Lovell, William Anders |
Apolló 10 |
1969 |
18.- 26. maí |
8,0 dagar |
2,6 dagar
31 umferð |
(Ekki lent) |
|
|
Thomas Stafford, John Young, Eugene Cernan |
Apolló 11 |
1969 |
16.- 24. júlí |
8,1 dagur |
2,5 dagar
30 umferðir |
20. júlí |
0,9 dagar |
2,5 klst. |
Neil Armstrong,* Michael Collins,
Edwin Aldrin* |
Apolló 12 |
1969 |
14. - 24. nóv. |
10,2 dagar |
3,7 dagar
45 umferðir |
19. nóv. |
1,3 dagar |
7,8 klst. |
Charles Conrad,* Richard Gordon,
Alan Bean* |
Apolló 13 |
1970 |
11. -17. apríl |
6,0 dagar |
Hætt við lendingu vegna bilunar |
|
|
|
James Lovell, John Swigert, Frederick Haise |
Apolló 14 |
1971 |
31. jan.- 9. febr. |
9,0 dagar |
2,8 dagar
34 umferðir |
5. febr. |
1,4 dagar |
9,4 klst. |
Alan Shepard.* Stuart Roosa, Edgar Mitchell* |
Apolló 15 |
1971 |
26. júlí - 7. ág. |
12,3 dagar |
6,1 dagur
74 umferðir |
30. júlí |
2,8 dagar |
19,1 klst. |
David Scott,* Alfred Worden, James Irwin* |
Apolló 16 |
1972 |
16. - 27. apríl |
11,1 dagur |
5,2 dagar
64 umferðir |
20. apríl |
3,0 dagar |
20,2 klst. |
John Young,* Thomas Mattingly, Charles Duke* |
Apolló 17 |
1972 |
7. - 19. des. |
12,6 dagar |
6,2 dagar
75 umferðir |
11. des. |
3,1 dagur |
22,0 klst. |
Eugene Cernan*. Ronald Evans, Harrison Schmitt* |
* Lenti á tunglinu
Apolló tilraunir sem ekki er getið um
í töflunni
Apolló 1 er opinbera nafnið á geimfari sem aldrei fór á loft.
Eldur kviknaði í því við æfingu á jörðu niðri hinn 27. janúar 1967
með þeim afleiðingum að þrír geimfarar fórust (þeir Virgil Grissom,
Edward White og Roger Chaffee).
Apolló 2 og Apolló 3 eru nöfn sem Geimferðastofnun
Bandaríkjanna hætti við að nota.
Apolló 4 var skotið á loft 9. nóvember 1967 og var tæpar 9
klukkustundir á braut um jörðu. Þetta var fyrsta flug Satúrnus-5
flaugar (Saturn V), þeirrar sem síðar bar menn áleiðis til
tunglsins. Flaugin bar Apolló stjórnfar og birgðafar.
Apolló 5 var skotið upp 22. janúar 1968 og var 11 stundir á
braut um jörðu. Eldflaugin, sem bar tunglferju í tilraunaskyni, var
af gerðinni Satúrnus-1B, minni en Satúrnus 5.
Apolló 6 var skotið upp 4. apríl 1968 og var rúmar 10 stundir
á braut um jörðu. Þetta var önnur ómannaða tilraunin með
eldflaug af gerðinni Satúrnus-5. Tilraunin heppnaðist ekki að öllu
leyti.
Apolló 7 var fyrsta mannaða geimfarið af
Apolló gerð. Það
fór á loft 11. október 1968 og var tæpa 11 daga á braut um jörðu.
Geimfarar voru þeir Walter Schirra, Donn Eisele og Walter
Cunningham. Þetta var reynsluferð með
stjórnfar og birgðafar til undirbúnings tunglferðar. Eldflaugin var
af gerðinni Satúrnus-1B.
Apolló 9 með þrjá menn innanborðs var á
braut um jörðu í tíu daga, frá 3. til 13. mars 1969. Í þessarri ferð
var tunglferjan reynd. Geimfarar voru þeir James McDivitt, David
Scott og Russell Schweickart. Eldflaugin var af gerðinni Satúrnus-5,
þeirri
sem notuð var í öllum ferðum til tunglsins.
Apolló 18-20 vísa til tunglferða sem aldrei voru farnar. Þær
ferðir sem felldar voru niður voru reyndar númer 15, 19 og 20 í
upphaflegri áætlun, en röðinni var síðar breytt.
Í
þessari samantekt hefur m.a. verið stuðst við Geimannál
Hjálmars Sveinssonar verkfræðings sem birtist í Almanaki
Þjóðvinafélagsins á árunum 1968 til 1974. Þessu efni hafa síðar
verið gerð skil með ýmsum hætti á mörgum erlendum vefsíðum, þar á
meðal þeirri sem vitnað er í hér að ofan. |
Þ.S. nóv. 2004. Síðast breytt 1. maí 2008. |
Almanak Háskólans
|