Forsíđa

Tungl reikistjarnanna

Ţegar ţetta er ritađ (í júní 2020) hafa fundist 215 tungl í sólkerfinu.
 Jörđin hefur 1, Mars 2, Júpíter 79, Satúrnus 82, Úranus 27, Neptúnus 14,
Plútó 5, Eris 1, Hámea 2, Orkus 1 og Makemake 1.
(Ţćr síđasttöldu eru dvergreikistjörnur.)

Í töflunni hér fyrir neđan eru talin ţau tungl sem fengiđ hafa
varanleg nöfn. Međ ţvermálseiningu er átt viđ ţvermál móđurhnattar.
Sjá nánari skýringar neđan viđ töfluna.

Reiki-
stjarna
Tungl nr.
Tungl-
heiti
Þvermál
(km)
Fjarlægð
(þverm.ein.)
Umferðartími
(dagar)
Brautar-
halli
Jörðin   Máninn
3476
30
27,3
           5° *
             
Mars  I Fóbos
 22
1,4
0,3 
            1° 
   II Deimos
 13
3,5
1,3 
         1°-3° 
             
Júpíter  I Íó
3630

3,0
1,8 
            0° 
   II Evrópa
 3140
4,7
3,6 
            0° 
   III Ganýmedes
 5260
7,5
7,2 
            0° 
   IV Kallistó
4800
13
17 
            1° 
   V Amalþea
 200
1,3
 0,5
            0°
   VI Himalía
 185
80
 250
          30° *
   VII Elara
 75
82
 260
          30° *
   VIII Pasífae
 50
161
 713
          35°R *
        Þvermál

 Fjarlægð

 Umferðartími  Brautarhalli
   IX Sínópe
 35
159
 700
          25°R *
   X Lýsiþea
 35
82
 258
          27° *
   XI Karme
 40
158
 766
          13°R *
   XII Ananke
 30
147
 620
          31°R *
   XIII Leda
 15
78
 239
          27° *
   XIV Þeba
 100
1,6
 0,7
            1°
   XV Adrastea
 20
0,9
 0,3
            0°
   XVI Metis
 40
0,9
 0,3
            0°
   XVII Kallírrhóe

7

170

772

          37°R *
   XVIII Þemistó

9

52

 130          45° *
   XIX Megaklíte 6 166 747          28°R *
   XX Taygete 5 161 713          15°R *
   XXI Kaldene 4 156 684          13°R *
   XXII Harpalyke 4 143 599          34°R *
        Þvermál

 Fjarlægð

 Umferðartími  Brautarhalli
   XXIII Kalyke 5 159 700          16°R *
   XXIV Jókaste 5 147 624          31°R *
   XXV Erínóme 3 168 762          17°R *
   XXVI Ísónóe 4 164 735          13°R *
   XXVII Praxidíke 7 150 643          34°R *
   XXVIII Átónóe 4 167 756          29°R *
   XXIX Þýóne 4 147 623          33°R *
   XXX Hermippe 4 144 604          29°R *
   XXXI Aítne 3 160 706          15°R *
   XXXII Evrídóme 3 155 673          30°R *
   XXXIII Evanþe 3 147 625          35°R *
   XXXIV Evporíe 2 136 555          34°R *
   XXXV Orţósíe 2 149 634          38°R *
   XXXVI Sponde 2 170 777          25°R *
        Þvermál

 Fjarlægð

 Umferðartími  Brautarhalli
   XXXVII Kale 2 156 681          15°R *
   XXXVIII Pasíþee 2 166 749          14°R *
   XXXIX Hegemóne 3 171 781          27°R *
   XL Mneme

2

143

600

       32°R *
   XLI Aoede 4 167 757          21°R *
   XLII  Þelksínóe

 2 

 150

 640

          29°R *
   XLIII Arke 3 157 688          16°R *
   XLIV Kallíkóre 2 164 734          16°R *
   XLV Helíke 4 147 623          24°R *
   XLVI Karpó 3 119 453          56° *
   XLVII Evkelade 4 168 759          17°R *
   XLVIII Syllene 2 165 741          39°R *
   XLIX Kóre 2 175 806          39°R *
        Þvermál

 Fjarlægð

 Umferðartími  Brautarhalli
  L Herse 2 157 690          28°R *
  LVII Eirene 4 170 760

17°R *   

  LVIII Fílóprósýne 2 163 701

36 R *   

  LXII Valetudo 1 136 573

  24° 

  LXV Pandia 3 82 252

 28°
  LXXI Ersa 3 82 252

 31°
             
Satúrnus  I Mímas
 390
1,5
 0,9
            2°
   II Enkeladus
500
2,0
 1,4
            0°
   III Teþýs
1060
2,4
 1,9
            2°
   IV Díóne
1120
3,1
 2,7
            0°
   V  Rea
1530
4,4
 4,5
            0°
        Þvermál

 Fjarlægð

 Umferðartími  Brautarhalli
   VI Títan
5150
10
 16
            0°
   VII Hýperíon
300
12
 21
            0°
   VIII Íapetus
1460
30
 79
          15°
   IX Föbe
220
107
 550
            7°R *
   X Janus
190
1,3
 0,7
            0°
   XI Epímeþeus
120
1,3
 0,7
            0°
   XII Helena
35
3,1
 2,7
            0°
   XIII Telestó
30
2,4
 1,9
            0°
   XIV Kalýpsó
25
2,4
 1,9
            0°
   XV Atlas
30
1,1
 0,6
            0°
   XVI Prómeþeus
100
1,2
 0,6
            0°
   XVII Pandóra
90
1,2
 0,6
            0°
   XVIII Pan
20
1,1
 0,6
            0°
   XIX Ýmir 16

186

1252            8°R *
          Þvermál

 Fjarlægð

 Umferðartími  Brautarhalli
   XX Paalíak 20 124 682         46° *
   XXI Tarvos 13 154 945         35° *
   XXII Ítsírak 10 94 450         49° *
   XXIII Suttungur 6 161 1011           5°R *
   XXIV Kívíúk 14 94 448         48° *
   XXV Mundilfari 6 152 926         10°R *
   XXVI Albíorix 26 134 770         38° *
   XXVII Skaði 6 128 717         31°R *
   XXVIII Erríapus 8 144 850         36° *
   XXIX Síarnak 32 146 870         48° *
   XXX Þrymur 6 168 1079           5°R *
    XXXI Narfi   6  159 989         44°R *
   XXXII Meþóne

6

 1,6

1,0

            0° 
   XXXIII Pallene

8

1,8

1,1

           0°
       Þvermál

 Fjarlægð

  Umferðartími  Brautarhalli
   XXXIV  Polýdektes

8

 3,1

2,7

           0°
   XXXV Dafnis

7

1,1

0,6

           0°
   XXXVI Ćgir 6 161 1026         13°R *
   XXXVII Bevín 6 141 822         41° *
   XXXVIII Bergelmir 6 156 1008         23°R *
   XXXIX Bestla 7 163 1052         33°R *
   XL Fárbauti 5 164 1077         22°R *
   XLI Fenrir 4 184 1271         17°R *
   XLII Fornjótur 6 184 1355         12°R *
   XLIII Hati 6 166 1081         17°R *
   XLIV Hyrrokkin

8

151

914

         27°R *
   XLV Kári

7

185

1245

         32°R *
   XLVI Logi

6

191

1301

         13°R *
   XLVII Sköll

6

145

863

         24°R *
        Þvermál

 Fjarlægð

 Umferðartími  Brautarhalli
   XLVIII Surtur

6

184

1239

         13°R *
   XLIX Anţe 2 1,6 1,0           0°
   L Járnsaxa

6

154

944

         17°R *
   LI Greip

6

150

907

           7°R *
   LII Tarkek 7 148 893         50°R *
   LIII Ćgeon

0,5

1,4

0,8

          0°
Úranus  I Aríel
1160
3,7
 2,5
            0°
   II Úmbríel
1170
5,2
 4,1
            0°
        Þvermál

 Fjarlægð

 Umferðartími  Brautarhalli
   III Títanía
1580
8,5
 8,7
            0°
   IV Óberon
1520
11
 13
            0°
   V Míranda
470
2,5
 1,4
            4°
   VI Kordelía

25
1,0
 0,3
            0°
   VII Ófelía

30
1,1
 0,4
            0°
   VIII Bíanka

40
1,2
 0,4
            0°
   IX Kressída
60
1,2
 0,5
            0°
   X Desdemóna

55
1,2
 0,5
            0°
   XI Júlía
85
1,3
 0,5
            0°
   XII Portía

110
1,3
 0,5
            0°
   XIII Rósalind

55
1,4
 0,6
            0°
   XIV Belinda

65

1,5
 0,6
            0°
   XV Pökk
155
1,7
 0,8
            0°
   XVI Kalíban
 60
140
 580
          40°R *
          Þvermál

 Fjarlægð

 Umferðartími  Brautarhalli
   XVII Sýkórax
120
248
1286
          28°R *
   XVIII Prosperó

30
318 

1978

          34°R *
   XIX Setebos

30
344 
2228
          34°R *
   XX Stefanó
20
155 

 677

          38°R *
   XXI Trinkúló

20

166

748

         14°R *
   XXII Fransiskó 10 84 267

         33°R *
   XXIII Margrét

10

287

1697

         51° *
   XXIV Ferdínand 10 400 2792

         13°R *
    XXV Perdíta

20

1,5 

 0,6

            0°
   XXVI Mab 15 1,9 0,9            0°
   XXVII Kúpid 15 1,5 0,6            0°
               
Neptúnus  I Tríton
2700
7,2
 5,9
          23°R
   II Nereid
340
111
 360
            7°
   III Naíad
60
1,0
 0,3
            5°
   IV Þalassa
80
1,0
 0,3
            0°
   V Despína
150
1,1
 0,3
            0°
   VI Galatea
160
1,3
 0,4
            0°
   VII Larissa
190
1,5
 0,6
            0°
        Þvermál

 Fjarlægð

 Umferðartími  Brautarhalli
   VIII Próteus
415
2,4
 1,1
            0°
    IX Halímede

 40

 335

1878 

         68°R *
   X Samaþe

40

995

9624

         56°R *
   XI Saó

40

 450 2925          53° *
   XII Laómedeia

40

 455 2979           40° *
   XIII Nesó

60

952

9008

          41°R *
   XIV Hippokamp

20

2,1

0,9

           0°
             

Dverg-
reikistjarna

 Tungl nr. Tunglheiti  Þvermál

  Fjarlægð

  Umferðartími

Brautarhalli
Plútó  I Karon

1208

7,6
 6,4
            0°

 II Nix

40

21

25

           0°

 III Hýdra

50

28

38

           0°
   IV Kerberos

30?

25

32

            0°
   V Styx

20?

18

20

   0°
Eris  I Dysnómía

685

14

16

       38°R *
Hámea  I Híijaka 310 35 49      125°R *
 II Namaka 170 28 35        86°R *
Orkus I Vanth 450 20 10

75°R *   


 


Í töflunni er fjarlægð tungls frá reikistjörnu sýnd sem margfeldi af þvermáli reikistjörnunnar. Máninn (tungl jarðar) er þannig 30 jarðarþvermál frá miðju jarðar. Til þess að finna fjarlćgđina í kílómetrum þarf að margfalda töluna með þvermáli reikistjörnunnar í km. Þvermál reikistjarnanna (við miðbaug) eru sem hér segir (dvergreikistjörnur taldar međ):  

Jörðin 12 756 km, Mars 6795 km, Júpíter 142 980 km, Satúrnus 120 540 km, Úranus 51 120 km, Neptúnus 49 530 km, Plútó 2370 km, Eris  2326 km, Hámea 1400 km, Orkus 910 km. Plútó og Eris eru mjög svipađar ađ stćrđ; nokkur óvissa er í báđum tölum. Hámea víkur talsvert frá hnattlögun.

Umferðartímar tunglanna miðast við stjörnuhimininn en ekki sól.

Brautarhallinn er hornið sem braut tunglsins myndar við miðbaug reikistjörnunnar, nema merkt sé með stjörnu (*), en þá miðast hornið við sólbrautina, þ.e. braut jarðar um sólu. Munurinn skiptir ekki miklu máli þegar um tungl Júpíters er að ræða, því að miðbaugur Júpíters hallast aðeins 3° frá sólbraut. Halli miðbaugs jarðar er um 23°, Satúrnusar 26°, Úranusar 82° (en hann snýst réttsælis),  Neptúnusar 29°og Plútós 60° (hann snýst réttsælis).  

Bókstafurinn R táknar að tunglið gangi öfugan hring um reikistjörnuna, þ.e. ekki í sömu átt og reikistjarnan snýst um sjálfa sig eða um sólu.

Nöfn tunglanna eru flest sótt í goðafræði Grikkja og Rómverja, en nokkur nýfundin tungl hafa hlotið nöfn úr norrænni goðafræði og goðsögnum Kelta og Eskimóa.. Tungl Úranusar hafa sérstöðu því að þau heita öll eftir persónum í skáldverkum ensku rithöfundanna Alexanders Popes og Williams Shakespeares.

Við gerð töflunnar hefur verið stuðst við allmargar heimildir, þar á meðal Astronomical Almanac, sem gefið er út af bandarísku og bresku almanaksskrifstofunum, vefsíður bandarísku geimferðastofnunarinnar (NASA) og vefsíđur Scott Sheppards hjá Carnegie stofnuninni. Dr. Brian G. Marsden stjarnhreyfingafræðingur við Smithson stjarneðlisfræðistöðina í Bandaríkjunum veitti upplýsingar um brautarstærðir í flestum tilvikum þar sem brautarhallinn miðast við sólbraut. 

(Úr Almanaki Háskólans 1994 með fjölmörgum viðbótum)
 

Þ.S. Síðast breytt  14.6. 2020

 


 Almanak Háskólans