Hvað er þyngdarmiðja?
 

   Hvað er þyngdarmiðja?  Svarið við þeirri spurningu er ekki eins einfalt og ætla mætti. Geimferðastofnun Bandaríkjanna orðar það svo á vefsíðu, að þyngdarmiðjan sé meðalstaður þyngdar hvers hlutar. Aðrir umorða þetta þannig, að hlutur í þyngdarsviði hagi sér eins og allur massinn sé samankominn í einum punkti og sá punktur sé kallaður þyngdarmiðja hlutarins.  Hvort tveggja er rétt svo langt sem það nær. Það sem á vantar er sú staðreynd að þyngdarmiðja hlutar er ekki fastur punktur heldur er staðurinn háður þyngdarsviðinu sem umlykur hlutinn. Þetta sést ef tekið er dæmi.  Tunglið er í þyngdarsviði jarðar, sem dofnar með fjarlægð frá jörðu. Jörðin togar því mest í þann hluta tungls sem er næst jörðu en minnst í þann hluta sem er fjærst jörðu.  Efnishlutarnir nær jörðu hafa því meira þyngdarvægi en þeir sem fjær eru. Það leiðir til þess að þyngdarmiðjan er ekki í tunglinu miðju heldur nær jörðu. Með öðrum orðum, þyngdarmiðjan er háð athugunarstaðnum, sem í þessu tilviki er jörðin. Séð frá sól yrði niðurstaðan önnur.  Um leið sýnir dæmið að þyngdarmiðja og massamiðja eru ólíkir staðir. Þeir falla því aðeins saman að þyngdarsviðið sé jafnt og fellt.

   Þyngdarsviðið á yfirborði jarðar er breytilegt eftir breiddarstigi og tíma. Þar hafa áhrif bæði tungl og sól, en ekki síst miðflóttakraftur vegna snúnings jarðar.  Burtséð frá þeim áhrifum hneigist þyngd hluta til að vera meiri við heimskautin en á miðbaug jarðar, því að frá skautunum séð er þyngdarmiðjan nær athugandanum en á lægri breiddarstigum.  

Þ.S.  24.3. 2023