Forsķša

Smįstirni nęrri jöršu  

    Eins og greint var frį ķ fréttum bar žaš til tķšinda hinn 15. febrśar s.l. aš loftsteinn olli verulegu tjóni ķ borginni Tsjeljabinsk ķ Rśsslandi. Sama dag fór smįstirni framhjį jöršinni ķ ašeins 34 žśsund km fjarlęgš. Žessir tveir óvenjulegu atburšir voru ótengdir meš öllu. Smįstirniš, sem bar heitiš 2012 DA14, fannst viš athugun meš sjónauka ķ La Sagra stjörnustöšinni ķ Granada į Spįni ķ febrśar 2012. Žaš var žį ķ fjögurra milljón kķlómetra fjarlęgš og afar dauft (į 19. birtustigi). Žį var žaš aš fjarlęgjast jörš, en śtreikningar sżndu aš braut žess myndi bera žaš mjög nęrri jöršu aš įri lišnu. Sś varš raunin, og smįstirniš fór inn fyrir brautir margra gervitungla sem ganga um jöršu. Žetta er sżnt į teikningu į vefsķšu bandarķsku geimrannsóknastofnunarinnar NASA http://neo.jpl.nasa.gov/news/news174.html. Smįstirniš komst nęst jöršu um kl. 19:30 hinn 15. febrśar og var žį 34 žśsund km frį jaršarmišju en 28 žśsund km frį yfirborši jaršar.  Ratsjįrmęlingar bentu til žess aš žaš vęri ķlangt ķ lögun og aš mesta žvermįl žess vęri um 40 m en mešalžvermįliš nęr 30 m. Sé mišaš viš lķklega ešlisžyngd er ekki frįleitt aš įętla aš žetta smįstirni hafi vegiš 50 000 tonn. Hraši žess mišaš viš jörš var 13 km į sekśndu og hreyfiorkan hefši žį samsvaraš 1 megatonni af TNT, sem er į viš mešalstóra vetnissprengju. Įrekstur viš jöršina hefši žvķ getaš valdiš miklu tjóni.
 
Žegar smįstirniš var nęst jöršu, aš kvöldi 15. febrśar, nįši žaš 7. birtustigi og gat žvķ oršiš sżnilegt ķ venjulegum handsjónauka. Ekki er vitaš til žess aš nokkur hafi séš žaš frį Ķslandi, en įhugamönnum erlendis tókst aš koma auga į žaš. Mešfylgjandi mynd sżnir feril žess mišaš viš stjörnumerkin į himninum.

Myndin er fengin af vefsķšu Jodrell Bank stjörnustöšvarinnar ķ Bretlandi. Ferillinn er svo til réttur frį Ķslandi séš en afstaša sjóndeildarhringsins önnur. (Smelliš į reitinn.)

Meš žvķ aš nota 110 mm (4,3") Williams Optics stjörnusjónauka og beina honum ķ įętlaša stefnu tókst Snęvari Gušmundssyni aš nį ljósmyndum af smįstirninu.  Žessar myndir hefur Snęvarr tengt saman ķ tvęr hreyfimyndir sem fylgja hér meš (smelliš į reitinn):



 Hreyfihrašinn er stórlega żktur (um žaš bil fimmtugfalt), sem best mį sjį į žvķ aš hver stök mynd ķ myndskeišinu var tekin į 13 sekśndum. Į žeim tķma fęršist smįstirniš sem svarar lengdinni į hverju litlu striki sem žarna sést. Sjónsviš myndarinnar er rśmlega 2 grįšur į breidd, eša fjórum sinnum žvermįl tungls. Smįstirniš hefši veriš tępar tvęr mķnśtur aš fara yfir tunglkringluna. Žess ber aš geta aš annaš myndskeišiš er tekiš um kl. 22 en hitt nokkru seinna. Žį er smįstirniš fariš aš fjarlęgjast jöršu og sżnist žvķ fara hęgar yfir en žaš gerši mešan žaš var nęst jöršu. Hrašabreytingin sést vel į myndinni hér aš ofan, žar sem merkt er į ferilinn į hįlftķma fresti.

Į annarri hreyfimyndinni sést vetrarbrautin NGC 4605 ķ Stórabirni sem daufur hnošri ofarlega vinstra megin. Į stjörnukorti hefur žessi vetrarbraut hnitin 12h 40m ķ stjörnulengd og 61° 37' ķ stjörnubreidd, rétt hjį Karlsvagninum. Hér er kyrrmynd sem sżnir svęšiš betur. (Smelliš į reitinn):

 
 Ž.S. 27. 2.  2013.