|
Birtuflokkun stjarna |
| Þeim stjörnum sem sýnilegar eru berum augum var að fornu
skipt í sex flokka eftir birtu. Björtustu stjörnurnar töldust í
1. flokki en þær daufustu í 6. flokki. Nú á dögum er þessi
hugmynd lögð til grundvallar en birtustigin skilgreind með
nákvæmni eftir mældum ljósstyrk. Fyrsta stigs stjarna er sem
næst 2,5 sinnum bjartari en annars stigs stjarna, sem er aftur
2,5 sinnum bjartari en þriðja stigs stjarna o.s.frv. Hlutfallið
miðast við það að sjötta stigs stjarna sé nákvæmlega hundrað
sinnum bjartari en fyrsta stigs stjarna. Samræmis vegna hefur
orðið að gefa nokkrum björtustu stjörnunum stigatölur sem eru
lægri en 1, jafnvel lægri en 0 (mínusstig). Hærri stigatölur eru
svo notaðar til að einkenna stjörnur sem eru svo daufar að þær
sjást ekki með berum augum.
Fjöldi fastastjarna í mismunandi flokkum er um það bil þessi: Birtustig
-1 0 1
2 3
4 5
6 Þarna er miðað við að 6. flokkur, til dæmis, nái yfir þær stjörnur sem eru á birtustigi frá 5,5 til 6,5. Þótt venjulega sé talið að stjörnur sem eru daufari en þetta sjáist ekki með berum augum, eru mörkin ekki skýr, og þess eru dæmi að fólk með afburðasjón hafi greint stjörnur í 7. og jafnvel 8. flokki. Þegar birtustig stjörnu er tilgreint er ávallt miðað við að stjarnan sé beint yfir athugandanum. Ef stjarnan er nær sjóndeildarhring fer ljósið lengri leið gegnum andrúmsloft jarðar og deyfist því meira. Deyfingin er allbreytileg, en við bestu skilyrði nemur hún 0,1 birtustigi þegar stjarnan er í 45° hæð, 1 stigi við 10° hæð, 2 stigum við 4° hæð, 3 stigum við 2° hæð, 4 stigum við 1° hæð og 6 stigum við sjónbaug.
|