Hvaða ár var kristnitakan?

    Á blaðsíðu 2 í Almanaki Háskólans standa nokkur ártöl úr Íslandssögunni. Þar er ártalið 999 sett við kristnitökuna, og hefur svo verið síðan 1970. Í eldri almanökum var reiknað með því að kristnitakan hefði átt sér stað árið 1000. Breytingin var gerð að tillögu Ólafs Hanssonar prófessors í sagnfræði, en rökstuðings var ekki getið fyrr en í Almanaki 1999 með greininni "Þúsund ár frá kristnitöku". Sú grein mun nú flestum gleymd, og er því ástæða til að rifja hana upp hér.

    Í Íslendingabók Ara fróða segir svo: "Þenna atburð sagði Teitr oss at því, es kristni kom á Ísland. En Óláfr Tryggvason fell et sama sumar at sögu Sæmundar prests. Þá barðisk hann við Svein Haraldsson Danakonung ok Óláf enn sænska, Eiríksson at Uppsölum Svíakonungs, ok Eirík, es síðan vas jarl at Norvegi, Hákonarson. Þat vas þremr tegum vetra ens annars hundraðs eptir dráp Eadmundar, en þúsund eptir burð Krists at alþýðu tali." Þessi frásögn var löngum túlkuð á þann veg að bæði kristnitakan og fall Ólafs Tryggvasonar hefðu átt sér stað árið 1000 e.Kr. En árið 1964 urðu straumhvörf í skoðunum manna á þessu máli. Það ár varði Ólafía Einarsdóttir sagnfræðingur doktorsritgerð við háskólann í Lundi um aðferðir til að tímasetja atburði í forníslenskum sagnaritum. Í ritgerðinni komst Ólafía að þeirri niðurstöðu, sem studd var mjög svo sannfærandi rökum, að fyrrnefndir atburðir hefðu báðir gerst árið 999 e.Kr.  Frásögn Ara fróða skýrði Ólafía þannig að Ari hefði að öllum líkindum miðað áramót við 1. september, en sú tímatalsregla var þekkt á hans dögum. Fall Ólafs Tryggvasonar (í september) hefði gerst árið 1000 samkvæmt tímatali Ara, en kristnitakan (í júní) teldist til ársins 999 hvort sem fylgt væri reiknireglu Ara eða þeirri venju að láta árið byrja 1. janúar.

Þ.S., júní 2009. Stafagerð breytt 18.7.2014