Sólris og sólsetur
 

 Hve lengi er sólin að koma upp og setjast?

Svarið fer eftir staðsetningu athuganda og árstíma. Í almanakinu reiknast ris og setur eftir því hvenær efri rönd sólar ber við láréttan sjóndeildarhring (þ.e. hafsbrún, ef athugandi er við sjávarmál). Með öðrum orðum telst sólaruppkoma þegar fyrst örlar fyrir sólinni, og sólarlag þegar síðast vottar fyrir henni. Þetta er alþjóðleg viðmiðunarregla. Niðurstaðan yrði önnur ef miðað væri við miðju sólar eða neðri brún. Hve miklu munar er mjög svo breytilegt. Í Reykjavík er sólin 5 mínútur að koma upp á jafndægrum, 10 mínútur á vetrarsólstöðum og 14 mínútur á sumarsólstöðum.  Er þá átt við tímann sem líður frá því að fyrst örlar á sól þar til hún er öll komin upp fyrir sjóndeildarhring. Sömu tölur gilda fyrir sólsetur. Hér er um meðaltöl að ræða; breytilegt ljósbrot í andrúmsloftinu getur hnikað tölunum til.
Á Akureyri eru tölurnar sem hér segir. Á jafndægrum taka sólaruppkoma og sólsetur 5 mínútur líkt og í Reykjavík, en á vetrarsólstöðum 15 mínútur og á sumarsólstöðum tæpan klukkutíma.
Ef við værum við miðbaug  jarðar myndu sólris og sólsetur aðeins taka um 2 mínútur á öllum árstímum.
Á heimskautunum rís sól aðeins einu sinni á ári og sest aðeins einu sinni og tekur fyrirbærið tæpa tvo sólarhringa í hvort skipti.

 Þ.S.  22.6. 2022